Ξενόπουλος, Γρηγόριος Ξενόπουλος
Συγγραφέας: Ξενόπουλος, Γρηγόριος Ξενόπουλος
Ημερομηνία γέννησης: 9 Δεκεμβρίου 1867, Κωνσταντινούπολη
Φύλο: Άρρεν
Βιογραφία: Από τους πιο παραγωγικούς λογίους της γενιάς αυτής είναι ο Γρηγόριος Ξενόπουλος (1867-1951), από τη Ζάκυνθο. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 9 Δεκεμβρίου 1867.
Ο πατέρας του, Διονύσιος, καταγόταν από τη Ζάκυνθο, με μακρινές ρίζες από την Πελοπόννησο και η μητέρα του Ευθαλία καταγόταν από την Πόλη με ρίζες από την Καισάρεια. Ο Ξενόπουλος είχε άλλα πέντε αδέλφια: τη Μαρία-Αναστασία που πέθανε μωρό, την Όλγα, τον Στέφανο, την Αικατερίνη (πέθανε το 1934) και τη Χαρίκλεια. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος έζησε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια στη Ζάκυνθο, μέχρι το 1883, όταν γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών για να σπουδάσει Φυσικομαθηματικά, μετά από προτροπή του φίλου του Νικολάου Μοτσενίγου. Τις σπουδές του δεν τις ολοκλήρωσε ποτέ: από το πρώτο ήδη έτος είχε αρχίσει την ενασχόληση με τη λογοτεχνία, η οποία ήταν και η μοναδική πηγή εσόδων του. Από το 1892 εγκαταστάθηκε μόνιμα πλέον στην Αθήνα και το 1894 νυμφεύθηκε την Ευφροσύνη Διογενίδη. Το ζευγάρι χώρισε ενάμιση χρόνο μετά, ενώ είχαν ήδη αποκτήσει μια κόρη και ο συγγραφέας νυμφεύθηκε ξανά το 1901 τη Χριστίνα Κανελλοπούλου, με την οποία απέκτησε άλλες δύο κόρες.
Συνεργάστηκε με πλήθος εφημερίδων και περιοδικών στις οποίες δημοσίευε μελέτες, άρθρα, διηγήματα και μυθιστορήματα. Το 1894 ανέλαβε τη διεύθυνση της Εικονογραφημένης Εστίας, το 1896 έγινε αρχισυντάκτης του περιοδικού Η Διάπλασις των Παίδων, του οποίου ήταν και συνδρομητής κατά τα παιδικά του χρόνια. Από το 1901 ως το 1912 δημοσίευε στο περιοδικό Παναθήναια λογοτεχνικά έργα και μελέτες και από το 1912 άρχισε να συνεργάζεται με την εφημερίδα Έθνος γράφοντας μυθιστορήματα σε συνέχειες. Το 1927 ίδρυσε το περιοδικό Νέα Εστία, του οποίου ήταν διευθυντής ως το 1934. To 1939 έγινε μέλος της πρώτης επιτροπής Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων.
Κατά τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940 ο Γρηγόριος Ξενόπουλος μαζί με άλλους Έλληνες λογίους προσυπέγραψε την Έκκληση των Ελλήνων Διανοουμένων προς τους Διανοούμενους ολόκληρου του Κόσμου με την οποία αφενός μεν καυτηριαζόταν η κακόβουλη ιταλική επίθεση, αφετέρου δε διέγειρε την παγκόσμια κοινή γνώμη σε επανάσταση συνειδήσεων για κοινό νέο πνευματικό Μαραθώνα.
Πέθανε στην Αθήνα στις 14 Ιανουαρίου 1951 και κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη.
Λογοτεχνική δράση
Ο Ξενόπουλος διαπλάσθηκε μέσα σ’ ένα πολιτισμικό και ιδεολογικό περιβάλλον που συνδύαζε τον φαναριώτικο πολιτισμό από τη μητέρα του, τον μωραΐτικο ελληνισμό από τον πατέρα του, τη δυτική και ζακυνθινή παράδοση και την αθηναϊκή παιδεία. «Είμαι και Ζακυθινός, και Μωραΐτης, κι’ Ανατολίτης, κι’ Αθηναίος. Είμαι Πανέλληνας», γράφει στη «Σύντομη Αυτοβιογραφία» του. Συνεργάστηκε με πλήθος εφημερίδων και περιοδικών στις οποίες δημοσίευε μελέτες, άρθρα, διηγήματα και μυθιστορήματα.
Τα μυθιστορήματά του είναι επηρεασμένα από το ρεαλισμό και το νατουραλισμό, ο ίδιος άλλωστε αναγνώριζε ως δασκάλους τον Balzac και τον Zola, και ακόμη τον Dickens και τον Daudet. Το περιβάλλον των μυθιστορημάτων του Ξενόπουλου είναι πότε η Αθήνα και πότε η Ζάκυνθος καθώς ο συγγραφέας θέλει να περιγράψει την ελληνική κοινωνία της εποχής του στην πρωτεύουσα ή στην επαρχία. Με τα μυθιστορήματά του υλοποιείται στις αρχές του 20ού αιώνα η μετάβαση από την ηθογραφία στο αστικό και κοινωνικό μυθιστόρημα. Έγκριτοι μελετητές και κριτικοί του έργου του μέχρι σήμερα τον αναγνωρίζουν ως έναν από τους εισηγητές και θεμελιωτές του αστικού μυθιστορήματος στην Ελλάδα. Δίπλα στο μυθιστορηματικό, σημαντικό είναι και το θεατρικό του έργο. Επηρεασμένος από τον Ίψεν έδωσε γύρω στο 1900 τα πρώτα του δράματα. Σταθερή πρακτική του αποτελεί η μεταφορά μυθιστορημάτων ή διηγημάτων του στη σκηνή και το αντίθετο, ενώ είναι ο πρώτος συγγραφέας που γράφει τους περισσότερους ρόλους του για υπαρκτούς μεγάλους πρωταγωνιστές. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος είναι ένας πεζογράφος που παρακολούθησε την κοινωνία από την εποχή της αστικοποίησής της μέχρι την αθηναϊκή belle époque, ένας ιστορικός των ηθών, ο οποίος με τη μεγάλη του αφηγηματική δύναμη κατόρθωσε να δημιουργήσει ένα σημαντικό πνευματικό έργο με διαχρονική αξία.
Επιλεγμένη βιβλιογραφία
Χρονολόγιο Γρηγορίου Ξενόπουλου
|
1867 |
Γέννηση του Γρηγορίου Ξενόπουλου στην Κωνσταντινούπολη, με πατέρα τον Ζακυνθινό Διονύσιο Ξενόπουλο και μητέρα τη Φαναριώτισσα Ευθαλία Θωμάδου. |
|
1868 | Εγκατάσταση της οικογένειας Ξενόπουλου στη Ζάκυνθο. |
|
1879 |
Έκδοση του περιοδικού «Η Διάπλασις των Παίδων», στο οποίο ο Ξενόπουλος γράφεται αμέσως συνδρομητής. |
|
1880 |
Πρώτη δημοσίευση του Γρηγορίου Ξενόπουλου, (ένα έμμετρο αίνιγμα) στη Διάπλαση. |
|
1883 |
Ολοκλήρωση των σπουδών του στο Γυμνάσιο. Ερχομός του συγγραφέα στην Αθήνα με σκοπό να σπουδάσει Φυσικομαθηματικός. Τύπωση πρώτου μυθιστορήματος, «Θαύματα του Διαβόλου». |
|
1887/ 1888 |
Εγκατάλειψη σπουδών και προσήλωση στη λογοτεχνία. |
|
1889/1890 |
Έναρξη συνεργασίας με το περιοδικό «Εστία». |
|
1894 |
Ανέλαβε τη διεύθυνση της Εικονογραφημένης Εστίας. Τέλεση πρώτου γάμου του Ξενόπουλου με την Ευφροσύνη Διογενείδη. |
|
1895 | Παρουσίαση της κωμωδίας «Ο Ψυχοπατέρας». Γέννηση της κόρης του, Λεωνής. |
|
1896 |
Αναλαμβάνει ως αρχισυντάκτης στη «Διάπλαση». |
|
1901 |
Από το 1901 ως το 1912 δημοσίευε στο περιοδικό Παναθήναια λογοτεχνικά έργα και μελέτες. Τέλεση δεύτερου γάμου με την Χριστίνα Γ. Κανελλοπούλου. |
|
1902 |
Γέννηση της κόρης του Αικατερίνης. |
|
1904 |
Γέννηση της κόρης του Ευθαλίας. Συγγραφή του έργου «Το μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας». |
|
1909 |
Συγγραφή του έργου «Στέλλα Βιολάντη». |
|
1910 |
Συγγραφή του έργου «Ο Πειρασμός». |
|
1911 |
Πραγματοποίηση του τελευταίου ταξίδιου στη Ζάκυνθο. |
|
1912 |
Έναρξη συνεργασίας του με την εφημερίδα «Έθνος». |
|
1913-1918 |
Συγγραφή των έργων «Το Ψυχοσάββατο» (1913), «Το Φιόρο του Λεβάντε» (1914), «Ο Κόκκινος Βράχος» (1915), «Καβαλερία ποπολάνα» (1918). |
|
1919 |
Απονέμεται στον Ξενόπουλο ο Αργυρούς Σταυρός του Σωτήρος. |
|
1922 |
Απονέμεται στον Ξενόπουλο το Εθνικόν Αριστείο των Γραμμάτων και των Τεχνών. |
|
1923-1925 |
Συγγραφή έργων «Η Αδελφούλα μου» (1923), «Η τρίμορφη γυναίκα» (1924), «Αναδυομένη» (1925). |
|
1927 |
Ιδρύει και εκδίδει το περιοδικό «Νέα Εστία». Παραμένει διευθυντής του περιοδικού ως το 1934. |
|
1928 |
Θάνατος της μητέρας του συγγραφέα στη Ζάκυνθο. |
|
1936 |
Εκλέγεται ο Ξενόπουλος ακαδημαϊκός. |
|
1938/1939 |
Δημοσίευση της «Αυτοβιογραφίας» του στην εφημερίδα «Αθηναϊκά Νέα». |
|
1939 |
Έγινε μέλος της πρώτης επιτροπής Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων. |
|
1945 | Καταστροφή του σπιτιού του συγγραφέα στην οδό Ευριπίδου 42, στην Αθήνα. Γράφει στη «Διάπλαση» την τελευταία του «Αθηναϊκή Επιστολή». |
|
1948 |
1948: Διακοπή έκδοση της «Διάπλασης». |
|
1951 |
Θάνατος και ταφή του Ξενόπουλου στην Αθήνα. |
|
1956 |
Επανέκδοση της «Διάπλασις των Παίδων» από την Εύα Κυριακού και, ένα χρόνο μετά, από τον Κώστα Παράσχο. |
